Nguồn Gốc Lâu Đời
Kéo co ngồi là một nghi thức có lịch sử lâu dài. Theo các tài liệu còn ghi chép lại, tại thôn Ngọc Trì (phường Thạch Bàn cũ, nay là phường Long Biên) trò chơi kéo co ngồi được tổ chức vào ngày 3 tháng 3 âm lịch. Nghi lễ này không chỉ đơn thuần là một trò chơi mà còn mang đậm ý nghĩa tâm linh, thể hiện mong ước về sự thịnh vượng, may mắn cho cộng đồng.
Theo truyền thuyết, trò kéo co ngồi ra đời từ một câu chuyện về cuộc giằng co giữa hai xóm trong thời kỳ hạn hán. Khi tất cả các giếng trong làng gần như cạn nước, chỉ còn một giếng duy nhất ở Nghè Đằng Đông có nước, người dân hai xóm tranh giành nhau để lấy nước. Để giữ được thúng nước không bị đổ, các trai làng buộc phải ngồi bệt xuống đất và kéo dây quang, và từ đó nghi lễ kéo co ngồi ra đời. Qua nhiều thế hệ, trò chơi này đã trở thành một phần không thể thiếu trong lễ hội đền Trấn Vũ.
Nghi thức kéo co ngồi lễ hội đền Trấn Vũ
Nghi Lễ Đặc Sắc
Mỗi năm vào dịp lễ hội đền Trấn Vũ, nghi lễ kéo co ngồi thu hút sự tham gia đông đảo của người dân trong làng và du khách thập phương. Nghi lễ được tổ chức trên nền đất hoặc ruộng, nơi các trai làng sẽ ngồi bệt xuống, dùng chân co, chân duỗi, tay cầm dây để kéo. Dây kéo làm từ cây song được luồn qua một cột lim lớn chôn dưới đất. Trò chơi này không chỉ là sự thử thách về sức mạnh mà còn là cơ hội để cầu nguyện cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Điều đặc biệt của nghi lễ này là không gian thực hành hoàn toàn tự nhiên, gắn liền với cảnh vật của làng quê. Mỗi đội kéo co sẽ có từ 15 đến 19 người, và trận đấu bắt đầu sau một hồi trống bỏi vang lên, cùng sự cổ vũ của các Tổng cờ. Các thanh niên tham gia đều phải mặc trang phục truyền thống, bao gồm khố điều và khăn đỏ, tạo nên không khí nghiêm trang nhưng không kém phần hào hứng.
Nghi thức kéo co ngồi lễ hội đền Trấn Vũ
Từ Di Sản Văn Hóa Địa Phương Đến Di Sản Văn Hóa Thế Giới
Nghi lễ kéo co ngồi đền Trấn Vũ không chỉ là di sản văn hóa phi vật thể của Hà Nội mà còn là một phần trong di sản văn hóa chung của nhân loại. Năm 2014, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận nghi lễ này là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Một năm sau, năm 2015, UNESCO đã công nhận "Nghi lễ và trò chơi kéo co" là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, với sự tham gia của bốn quốc gia Campuchia, Hàn Quốc, Philippines và Việt Nam, trong đó có Kéo co ngồi tại đền Trấn Vũ. Điều này không chỉ nâng cao giá trị văn hóa của nghi lễ mà còn giúp duy trì và phát triển những giá trị truyền thống quý báu của cộng đồng.
Mỗi năm, nghi lễ kéo co ngồi đền Trấn Vũ không chỉ là dịp để người dân tưởng nhớ đến đức thánh Huyền Thiên Trấn Vũ mà còn là cơ hội để họ thể hiện sự đoàn kết và niềm tin vào một tương lai tốt đẹp. Các Mạn (Mạn Chợ, Mạn Đường, Mạn Đìa) đều chuẩn bị lễ vật cẩn thận, với mâm xôi, thủ lợn, hoa quả để dâng lên Thánh. Những lễ vật này không chỉ là sự tri ân mà còn mang trong mình ước nguyện về một năm mới an khang, thịnh vượng.
Nghi thức kéo co ngồi lễ hội đền Trấn Vũ
Cứ mỗi năm, khi trận kéo co kết thúc, người dân lại háo hức đón nhận kết quả và hy vọng rằng Mạn thắng cuộc sẽ đem lại may mắn cho làng xóm. Thắng thua không phải là yếu tố quan trọng nhất, mà chính là tinh thần đoàn kết, sự gắn bó với đất đai và những giá trị văn hóa truyền thống được gìn giữ qua bao thế hệ.
Nghi lễ Kéo co ngồi đền Trấn Vũ là một biểu tượng văn hóa đầy tự hào của cộng đồng thôn Ngọc Trì, phản ánh được tinh thần và lòng yêu nước, yêu làng xóm của người dân nơi đây. Trong mỗi sợi dây song, trong mỗi lần kéo mạnh mẽ là cả niềm tin về một năm mới thịnh vượng, ấm no. Dù thời gian có trôi qua, nhưng nghi lễ này vẫn mãi là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân Hà Nội.
NH