Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ "Mệnh lệnh chính trị" để Đảng ta mạnh từ gốc

Chỉ thị số 50-CT/TƯ ngày 23-7-2025 của Ban Bí thư về “Tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong giai đoạn mới” được ban hành như một luồng gió mới khơi dậy sức mạnh của các chi bộ trong giai đoạn cách mạng mới. Báo Hànộimới xin giới thiệu với bạn đọc loạt bài “Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ - Mệnh lệnh chính trị để Đảng ta mạnh từ gốc”. 

Vai trò, vị trí đặc biệt của chi bộ Đảng trong lịch sử đã được chứng minh. Trong kỷ nguyên mới mà toàn Đảng, toàn dân ta đang hướng tới, đặc biệt khi thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, vai trò “hạt nhân chính trị” ở cơ sở càng quan trọng hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, chất lượng sinh hoạt chi bộ còn nhiều bất cập từ thực tiễn, đòi hỏi động lực mới để cải thiện.

 Đất nước đang bước vào giai đoạn mới, với khát vọng vươn lên mạnh mẽ, hướng tới các mục tiêu phát triển nhanh, bền vững, giàu mạnh và hội nhập sâu rộng, gắn với hai cột mốc lịch sử có ý nghĩa đặc biệt quan trọng: Đến năm 2030 - kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng, trở thành một nước đang phát triển công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; năm 2045 kỷ niệm 100 năm thành lập nước, trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao.

Để đạt mục tiêu đã đề ra, riêng về phát triển kinh tế, tăng trưởng trong giai đoạn 2026-2030 phải phấn đấu đạt hai con số (từ 10% trở lên) mỗi năm. Bối cảnh đó đặt ra yêu cầu ngày càng cao, đòi hỏi Đảng ta - với vai trò “là đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội”, được nhân dân tin yêu, được dân tộc trao cho ngọn cờ tiên phong - phải không ngừng nâng cao trí tuệ, bản lĩnh để dẫn dắt sự nghiệp cách mạng.

“Đảng có vững cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy”. Con thuyền cách mạng Việt Nam trong kỷ nguyên mới có cập bến vinh quang hay không phụ thuộc vào “người cầm lái” là Đảng Cộng sản Việt Nam.

Cách đây 96 năm, trước khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, vào cuối tháng 3-1929, một cuộc họp quan trọng giữa những người tích cực trong Kỳ bộ Việt Nam cách mạng thanh niên Bắc Kỳ đã được tổ chức ở ngôi nhà số 5D, phố Hàm Long (Hà Nội). Tại đây, một quyết định lịch sử đã được đưa ra: Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Việt Nam chính thức được thành lập, bao gồm các đồng chí: Ngô Gia Tự, Nguyễn Đức Cảnh, Trần Văn Cung, Trịnh Đình Cửu, Đỗ Ngọc Du, Nguyễn Phong Sắc, Dương Hạc Đính và Nguyễn Tuân (đồng chí Nguyễn Phong Sắc). Đồng chí Trần Văn Cung làm Bí thư Chi bộ. Sau này, khi biên soạn tác phẩm “Những sự kiện lịch sử Đảng”, Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ương đã nhận định: “Chi bộ Cộng sản thành lập ở Bắc Kỳ tháng 3-1929 là một thắng lợi đầu tiên của tư tưởng vô sản trong cuộc đấu tranh với quan điểm tiểu tư sản thành lập một Đảng cách mạng của giai cấp công nhân Việt Nam”, “Nó là cơ sở cho sự ra đời của Đông Dương Cộng sản Đảng sau này”.

Trong lịch sử gần một thế kỷ đầy vẻ vang của Đảng và dân tộc, thấm đẫm trên mỗi khoảnh khắc và chiến công là vai trò lãnh đạo, "cầm cờ" của các chi bộ Đảng - nhân tố quyết định thành bại của phong trào cách mạng ở cơ sở.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Chi bộ là gốc rễ của Đảng ở trong quần chúng. Chi bộ tốt thì mọi chính sách của Đảng đều được thi hành tốt, mọi công việc đều tiến bộ không ngừng”; “Mỗi chi bộ của Đảng phải là một hạt nhân lãnh đạo quần chúng ở cơ sở, đoàn kết chặt chẽ, liên hệ mật thiết với quần chúng, phát huy được trí tuệ và lực lượng vĩ đại của quần chúng”; “Đảng mạnh là do chi bộ tốt. Chi bộ tốt là do các đảng viên đều tốt”.

Trong bài viết “Nhiệm vụ của chi bộ ở các cơ quan” đăng trên Báo Nhân Dân số 176 (tháng 4-1954) với bút danh là C.B, Người đã khẳng định: “Chi bộ phải là động lực của mỗi cơ quan”.

Ngày nay, trong cơ cấu tổ chức của Đảng, chi bộ vẫn còn nguyên vẹn vai trò, vị trí không thể thay thế. Nếu đảng viên được coi là “tế bào” của Đảng, thì chi bộ chính là nền tảng của Đảng. Thống kê trước thềm sắp xếp đơn vị hành chính và vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp cho thấy, toàn Đảng có 53.554 tổ chức cơ sở Đảng và 244.866 chi bộ trực thuộc đảng bộ cơ sở, với hơn 5,5 triệu đảng viên.

Số lượng chi bộ sau sắp xếp có thể giảm bớt, nhưng sứ mệnh đặc biệt của chi bộ không thay đổi, thậm chí còn tăng lên để đáp ứng được yêu cầu trong tình hình mới.

Điều 24, Điều lệ Đảng (do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng thông qua) nêu rõ: “Chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở được tổ chức theo nơi làm việc hoặc nơi ở của đảng viên; mỗi chi bộ ít nhất có ba đảng viên chính thức”, “Chi bộ lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị; giáo dục, quản lý và phân công công tác cho đảng viên; làm công tác vận động quần chúng và công tác phát triển đảng viên; kiểm tra, giám sát thi hành kỷ luật đảng viên; thu, nộp đảng phí. Chi bộ, chi ủy họp thường lệ mỗi tháng một lần...”.

Sinh hoạt chi bộ là phương thức lãnh đạo và hoạt động chủ yếu của chi bộ. Đây còn là nơi quyết định năng lực, sức chiến đấu của tổ chức Đảng và chất lượng đảng viên, là cầu nối trực tiếp giữa Đảng và nhân dân, góp phần quan trọng xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.

 Quyết tâm thực hiện sứ mệnh “người cầm lái” con thuyền Việt Nam trong kỷ nguyên mới, Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã xác định phải đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng.

Ngày 31-10-2024, tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, GS.TS Tô Lâm, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, có buổi trao đổi một số nội dung về Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc - với các học viên Lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV (lớp thứ ba). Đây là cơ sở lý luận chính trị về chủ trương phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Đồng chí Tô Lâm khẳng định: “Yêu cầu đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo, nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền, bảo đảm Đảng là người cầm lái vĩ đại, đưa dân tộc ta tiến lên mạnh mẽ đang đặt ra cấp thiết”.

Tổng Bí thư đồng thời nêu 4 giải pháp chiến lược để thực hiện. Trong đó, nhận thức sâu sắc về vai trò, vị trí nền tảng, hạt nhân của chi bộ, đồng chí Tô Lâm chỉ rõ: “Xây dựng các chi bộ cơ sở vững mạnh, có tính chiến đấu cao, có năng lực đưa nghị quyết của Đảng vào thực tiễn cuộc sống; đổi mới, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ cơ sở Đảng, bảo đảm hoạt động sinh hoạt chi bộ thực chất, hiệu quả.”

 Kết quả chỉ ra rằng, sau gần 8 năm thực hiện Kết luận số 18-KL/TƯ, nhận thức của cấp ủy, chi ủy, bí thư chi bộ, đảng viên được nâng lên; nền nếp sinh hoạt được duy trì tốt hơn. Tuy nhiên, theo Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Tổ chức Trung ương Nguyễn Quang Dương, chất lượng sinh hoạt chi bộ vẫn còn hạn chế, chậm được khắc phục.

Một số cấp ủy, tổ chức Đảng, đảng viên chưa nhận thức sâu sắc về vai trò, ý nghĩa quan trọng của sinh hoạt Đảng, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Công tác chuẩn bị nội dung, điều hành, ban hành nghị quyết trong sinh hoạt chi bộ một số nơi chưa đáp ứng yêu cầu; sinh hoạt chuyên đề còn chưa gắn với nhiệm vụ chính trị và đặc thù của từng loại hình chi bộ.

Đặc biệt, vẫn còn một số chi bộ chưa bảo đảm chế độ sinh hoạt theo quy định, khó khăn về nơi sinh hoạt. Một bộ phận đảng viên thường xuyên đi làm ăn xa, sinh sống, học tập, làm việc phân tán ở nhiều địa điểm khác nhau, gặp khó khăn trong sinh hoạt chi bộ, dẫn đến bỏ sinh hoạt Đảng, cá biệt có đảng viên bị xóa tên, khai trừ ra khỏi Đảng. Việc chấp hành các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, tính chiến đấu, tự phê bình và phê bình ở một số nơi chưa cao.

Trong khi đó, công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy cấp trên chưa được thực hiện thường xuyên. Việc đánh giá chất lượng sinh hoạt chi bộ chưa gắn với đánh giá, xếp loại chất lượng chi bộ, đảng viên hằng năm. Thậm chí, còn một bộ phận tổ chức đảng mất đoàn kết nội bộ, có nơi mất sức chiến đấu.

 Từ thực tiễn trên, Ban Tổ chức Trung ương nhận định, nhiều nội dung của Kết luận số 18-KL/TƯ của Ban Bí thư về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TƯ của Ban Bí thư khóa X về “Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong tình hình mới” đến nay vẫn còn giá trị.

Chỉ thị số 10-CT/TƯ đã được ban hành 18 năm, cần bổ sung quan điểm, định hướng mới để phù hợp giai đoạn phát triển mới của đất nước; khắc phục triệt để những tồn tại, hạn chế, yếu kém, khó khăn, vướng mắc trong sinh hoạt chi bộ thời gian qua. Đây là yêu cầu cấp thiết trong tình hình mới hiện nay.

Xuất phát từ thực tiễn và yêu cầu nhiệm vụ đó, thực hiện chỉ đạo của Ban Bí thư, trực tiếp là đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, đồng chí Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú, Ban Tổ chức Trung ương đã xây dựng dự thảo, tờ trình.

Ngày 23-7-2025, trong không khí cả nước quyết tâm tiến vào kỷ nguyên mới, hệ thống chính trị đổi mới gắn với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, đồng chí Trần Cẩm Tú, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư đã thay mặt Ban Bí thư ký ban hành Chỉ thị số 50-CT/TƯ về “Tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong giai đoạn mới”.